WORKPLACE EN WELLBEING
FM Magazine 39 – september 2024
Ziekteverzuim in de schoonmaak: hoe de vicieuze cirkel doorbreken?
Vlnr. Ann van Parys, Delphine Roland, Albert Vegter en Mariska Binnemans van Alpheios. (Foto’s Alpheios)
Alle schoonmakers zijn fier op het feit dat ze met een digitale ziekenhuis-app in kwestie kunnen werken – zoals ook de andere professionals binnen het ziekenhuis.
De instructiefilmpjes worden aangepast, zodat leidinggevenden hun anderstalige schoonmakers in hun moedertaal kunnen ondersteunen.
Met haar totaalconcept, gebaseerd op een aantal ‘Fundamentals’, wil Alpheios het ziekteverzuim in de schoonmaaksector aanpakken. “De positieve vibe voor al wie zorg droeg of vele uren extra poetste naar aanleiding van de coronapandemie, lijkt helaas grotendeels verdwenen”, zegt Mariska Binnemans, Alpheios Performance Solutions Director. “In functie van het probleem op de werkvloer proberen we een specifieke oplossing aan te reiken.”
Problemen waar we niet omheen kunnen, zijn de grote arbeidskrapte (te weinig handjes), het hoge ziekteverzuim en de vrij hoge gemiddelde leeftijd van het, in hoofdzaak vrouwelijk, personeel in de schoonmaaksector. Dit impliceert dat de werkdruk op de collega’s die wel inzetbaar blijven, steeds hoger wordt. Een sneeuwbaleffect, zeg maar. De tijd dat ondernemingen werkten met het strak timen van de schoonmaakactiviteiten, ligt gelukkig grotendeels achter ons. Al bestaan er nog steeds bedrijven waar men deze manier van werken moeilijk kan loslaten. Terwijl dit enkel het probleem vergroot. Leidinggevenden en schoonmakers moeten vooral voldoende tijd nemen om terug met mekaar te leren communiceren en de juiste balans te vinden.
Betekenisvol werk
Uit het Betekenisvol werk Vebego onderzoek (uitgevoerd door MVONederland) distilleert Alpheios zeven thema’s: een positief imago van de schoonmaak, weten waarom je het werk doet, aandacht en betrokkenheid ‘van bovenaf’, ontwikkeling van vakmanschap, aandacht, betrokkenheid en complimenten van de klant, plezierig samenwerken en goede randvoorwaarden. “Door betekenisvol werk te creëren kan je meer betrokkenheid bij de schoonmakers genereren. Internationaal onderzoek wijst uit dat het ziekteverzuim dan met 37% daalt, dat er 65% minder kans is dat men de organisatie verlaat, en dat de klanttevredenheid met 10% toeneemt”, aldus Mariska Binnemans.
Ad hoc oplossingen geen soelaas
Voor de coronapandemie was een percentage van 20% ziekteverzuim bij bedrijven hier en daar een probleem. Nu stellen we vast dat dit eerder de algemene regel wordt. Zeker bij kort ziekteverzuim worden medewerkers niet direct vervangen, waardoor de werkdruk bij de resterende collega’s toeneemt en dit leidt tot stress, brandjes blussen en ad hoc oplossingen. Dit heeft gevolgen op 2 vlakken. Ten eerste, deze medewerkers gaan sneller werken en daarbij vaak hun ergonomische houding verwaarlozen, wat resulteert in lichamelijke klachten en risico op uitval. De aanhoudende problemen op de werkvloer leiden ten tweede ook tot mentale problemen – zowel bij het schoonmaakpersoneel als bij de leidinggevenden”, zegt Albert Vegter, Business Consultant bij Alpheios. “We zien een vaak terugkerend patroon in het ziekteverzuim. Vaak duurt het weken vooraleer de persoon in kwestie bij de juiste dokter terecht kan of een behandeling kan opstarten. Klanten lijken tegenwoordig ook sneller te berusten in een langere afwezigheid van hun schoonmakers.”
‘Zo lang mogelijk duurzaam inzetbaar’
Door proactief en preventief te werken, meer verbinding met de schoonmakers te creëren en eigenaarschap terug op de werkvloer te brengen, kan het hoge percentage ziekteverzuim aanzienlijk worden gereduceerd. Eén van de Fundamentals van Alpheios luidt: hoe krijg je een trotse en vitale vakmens in de schoonmaak? “We zetten sterk in op preventie. Indien de klant reeds een probleem heeft, dan treden we curatief op en proberen we een solution op maat aan te reiken”, zegt Vegter. “De Nederlandse overheid zet in op een beleid om ziekteverzuim te vermijden (‘zorg-dat-je-gezond-blijft politiek, sportfaciliteiten aanbieden, enz.). Men zorgt ervoor dat schoonmakers zo lang mogelijk duurzaam inzetbaar blijven en voorziet ook tal van tussenoplossingen (bv. lichter werk) teneinde de drempel – om (deels) terug aan de slag te gaan – zo laag mogelijk te houden. Er zijn budgetten voor opleiding en begeleiding bij ziekteverzuim. Indien het bedrijf in kwestie hieraan verzaakt, kan dit een dure zaak worden... Terwijl de Belgische overheid vooralsnog met de voeten sleept. De werkgever gaat er van uit dat dit een zaak is van de overheid en dat hij hierop geen invloed heeft. Een wake-up call en actie ondernemen (werken aan mentale weerbaarheid, opleidingen…) zijn aan de orde.”
Digitalisering een troef
Uit onderzoek blijkt dat de meeste schoonmakers geen probleem zien in de gedeeltelijke digitalisering van het poetswerk. “Via hun kennis van sociale media zijn ze reeds in zekere mate vertrouwd met online tools. Zo blijkt o.m. uit een grootschalig digitalisatieproject in een West-Vlaams ziekenhuis, waarmee de visionaire Facility Manager in kwestie niet enkel de schoonmakers in dienst, maar ook nieuwe, jonge schoonmaakmedewerkers wil mobiliseren. Alle schoonmakers zijn fier op het feit dat ze met de digitale ziekenhuis-app in kwestie op de smartphone kunnen werken – zoals ook de andere professionals binnen het ziekenhuis dit doen”, zegt Mariska. De app – aanvankelijk enkel in het Nederlands – is nu in vele talen beschikbaar. Ook de instructiefilmpjes worden aangepast, zodat leidinggevenden hun anderstalige schoonmakers in hun moedertaal kunnen ondersteunen. “Dit alles maakt ook het inzetten van schoonmaakrobots binnen de werkomgeving meer acceptabel voor hen. Er zijn nu eenmaal te weinig handjes beschikbaar, bijgevolg zijn de medewerkers tevreden dat een schoonmaakmachine of -robot een deel van hun – repetitieve – werk kan overnemen.”
‘Change project’
Wanneer het verzuim of verloop extreem hoog is – ‘de situatie zit muurvast’ – nemen specialisten van Alpheios het schoonmaakgebeuren tijdelijk over van de leidinggevende binnen een bedrijf. Het overnemen hangt ook in grote mate af van de grootte en de complexiteit van de onderneming. “De leidinggevende die direct betrokken is kan vaak moeilijk zelf een change project realiseren omdat hij of zij vaak overvraagd is met het constant werven van nieuwe medewerkers en het telkens opnieuw roosteren bij vele zieken. Bedoeling van een dergelijk tijdelijk project is om het vertrouwen van het schoonmaakpersoneel in wie leiding geeft te herstellen, en een bepaalde context te creëren waardoor een ander gesprek mogelijk wordt. Eens de situatie op de werkvloer opnieuw vrij stabiel is, kan de leidinggevende in kwestie – indien hij of zij dit wenst – stap voor stap zijn taken terug opnemen. We brengen de schoonmaakorganisatie vanuit de kelder, waar ze vaak hun werkruimte hebben, naar de directietafel door het belang van schoonmaak te herpositioneren en schoonmakers het podium te geven dat ze verdienen”, besluit Mariska.
Door Philip Declercq
“Door betekenisvol werk te creëren kan je meer betrokkenheid bij de schoonmakers genereren.” – Mariska Binnemans van Alpheios
